«Καθένας μας είναι ο άλλοςκαι κανένας δεν είναι ο εαυτός του»Μάρτιν Χάϊντεγκερ**
Ο Corona–Virus αναστάτωσε τη ζωή μας. Ταρακούνησε την οικουμένη. Μια πραγματικότητα διαφορετική εγκαταστάθηκε δίχως νομιμοποίηση. Άγνωστη και αγνώριστη. Αντιφατική και με πολλές μορφές. Η ζωή είναι μεγάλη αν ξέρεις πως να τη χρησιμοποιήσεις! «Όλοι υπάρχουμε, αλλά λίγοι ζούμε πραγματικά» έλεγε ο Σενέκας. Η ζωή μικραίνει, γίνεται κουραστική μέσα σε μια πληκτική, ασήμαντη καθημερινότητα. Η πανδημία, μας έφερε μπροστά στη δική της πραγματικότητα. Άλλαξαν όλα μέσα σε μηδενικό χρόνο. Η απομόνωση, η απόσταση, η απελπισία, η σιωπή, η έλλειψη συνεννόησης, η απραξία, η ανασφάλεια υπήρξαν πολύτιμα μαθήματα ζωής. Μας δόθηκε η ευκαιρία να γίνουμε συνειδητά αυτό που είμαστε, να ξαναβρούμε τους εαυτούς μας. Πόσοι θα το πετύχουμε, πόσοι θα το επιδιώξουν, πόσοι θα επωφεληθούν; Ουδείς γνωρίζει.
Οι παλιές γνώριμες κοινωνικές ασθένειες δεν εξοντώνονται εύκολα από τον κορωνοιό. Η μεγαληγορία, η κούφια αριστερολογία, η τηλεοπτική φλυαρία, εν γένει ο λαϊκισμός είναι καθώς το σαράκι.
Εξαθλιώνει, κατακομματιάζει και εκμηδενίζει τη δημιουργική σκέψη. Η βελούδινη δημαγωγική τακτική, ο συντεχνιακός οίστρος και τα επαναλαμβανόμενα άχρηστα λεκτικά κλισέ, φέρουν νύστα και ύπνο. Πολλά πράγματα έχουν αυτογελοιοποιηθεί, ώστε να καταρρέουν από μόνα τους. Η πανδημία διέκοψε κάπως απότομα, την πλήξη, της ψευδοευημερίας. Η Κυβέρνηση εξαρχής έδειξε σοβαρότητα και ετοιμότητα.
Μέτρα σωτήρια και αυστηρά και με κάθε τρόπο ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας. Πάνω απ’ όλα η ανθρώπινη ζωή, ωστόσο το ανακάτεμα μεγάλο και η σύγχυση τρομάζει.
Η αβεβαιότητα κυριαρχεί. Η εργασιακή ανασφάλεια διαλύει τη νωθρή πραγματικότητα. Οι ψευδαισθήσεις και οι αυταπάτες παραμένουν και τρέφουν άλλες πραγματικότητεας.
Οι άνθρωποι του καιρού μας βρίσκονται σε πλήρη διάσταση με όσα συμβαίνουν γύρω τους. Αυτό είχε συμβεί και άλλοτε. Το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο.
Απλά η πραγματικότητα δεν είναι μια, όπως και η αλήθεια. Ο καθένας κρατά στα χέρια του, τη δικιά του πραγματικότητα και αλήθεια.
Οι εικόνες είναι αποκαλυπτικές. Από τη μια σκάνδαλα και αηδιαστικές φούσκες, από την άλλη μια παπαδημούπολη, σε θεμέλια ανήθικης νομιμότητας, λεκιάζει την ελληνική παρουσία στην Ευρωβουλή. Από την άλλη, την ώρα που κλείνουν χιλιάδες επιχειρήσεις στον τουριστικό κλάδο και οι θέσεις εργασίας λιγοστεύουν ή μετατρέπονται σε τηλεργασίες, με αβέβαιο μέλλον, ανοίγει ο Μεγάλος Περίπατος. Εδώ και τώρα. Όλοι. Βρέξει χιονίσει η Αθήνα θα ποδηλατήσει. Ο Αθηναίος θα περπατήσει. Τί γίνεται παρά πέρα, στις προσφυγικές πλατείες, αυτό δεν μας αφορά. Μπορεί νά ‘ναι η κατάλληλη ώρα για περιπάτους, μπορεί και όχι, το όνειρο δεν έβλαψε ποτέ κανένα. Καλύτερα ένα ξεκίνημα παρά μια αναβολή. Ωστόσο χρήσιμη είναι η συνεννόηση και η κατανόηση των μέτρων.
Μεγάλη η κούραση της επανάληψης και της τυποποίησης. Λόγοι βαρετοί, επαναλαμβανόμενοι. Ακόμα και οι ακραίες εκφράσεις δεν ξαφνιάζουν πια, έχουν τυποποιηθεί. Η τυποποίηση για τα βιομηχανικά προϊόντα παραμένει πλεονέκτημα, αποτελεί μειονέκτημα στο χώρο του πνεύματος, της επιστήμης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Όλα κινούνται στο ρυθμό του tablet, του internet και Facebook. Ζούμε και θέλουμε να ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς αυταπάτες, αλλά δεν τα καταφέρνουμε. Εύκολη η επικοινωνία με τα κινητά, δύσκολη με τα λόγια και τα γραπτά.
Η φαντασία δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος μέσα στους κυματισμούς των SMS και του E-MAIL. Δεν έρχεται πια να μας ξεναγήσει σε κόσμους ονείρου. Το όνειρο, η παραίσθηση πλάθονται με πλαστικά υλικά και τοξικά δηλητήρια. Το άτομο μέσα στην ηλεκτρική ομοιομορφία, κατά βάθος πλήττει. Δεν του απομένει πολλοστημόριο χρόνου για ν’ αυτογνωρισθεί.
Τι ακριβώς αποζητούμε μετά τη δοκιμασία του κορωνοιού; Να γυρίσουμε πίσω. Να ξαναβρούμε τους ρυθμούς της άσκοπης τρεχάλας και του υπερκαταναλωτισμού. Αυτό είναι ανέφικτο και αδιάφορο. Σε τούτον τον κόσμο ήρθαμε για να ζήσουμε τη ζωή μας, όσο μπορούμε, ατσαλάκωτη. Να χαρούμε τη φύση, τον έρωτα, την οικογένεια. Η πραγματικότητα, αλλάζει ένδυμα, καθημερινά. Ο κόσμος μετακινείται προς το άγνωστο. Ένα νεφέλωμα απροσδιόριστο ανέρχεται δυναμικά. Η ακατανοησία παραβλέπεται, δεν προβληματίζει. Οι άνθρωποι του καιρού μας πολύ περισσότερο από τους προγενέστερους δεν εννοούν και φυσικά δεν συνεννοούνται. Το βήμα της Βουλής εξαντλείται σε στείρες κομματικές αντιπαραθέσεις και ρητορικά τεχνάσματα.
Η συνεννόηση και η συνεργασία γίνεται όλο και πιο δύσκολη, δίχως δικαιολογίες.
Ο καινούργιος κόσμος παρόλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα δεν παύει να είναι αβέβαιος και αινιγματικός. Για να βρούμε λύσεις, χρειαζόμαστε κοινή γλώσσα. Τη γλώσσα της αλληλεγγύης και των εθνικών συμφερόντων –τα γραφικά εικονίδια υπερτερούν σε αίγλη έναντι κάθε μορφής κειμένου, η γλώσσα, η έκφρασή μας δοκιμάζεται.
Η παρακμή της ανάγνωσης και της γραφής θα μας κοστίσει ακριβά, σημειώνει ο Καθηγητής Διομήδης Σπινέλλης. Λίγοι πλέον κρατούν σημειώσεις με το χέρι σε μια ομιλία, όπως ελάχιστοι διαβάζουν έντυπα μέσα στο μετρό, ελάχιστοι απολαμβάνουν την έντυπη εφημερίδα. Πόσοι θα διαβάσουν κλασσική λογοτεχνία το 2020, Τολστόι, Ντίκενς, Ντοστογιέφσκι;
Στο δημόσιο λόγο το ορατό κείμενο θα υποχωρεί διαρκώς. Το λόγο θα’χει το κινητό. Κι όμως μέσα στο καινούριο, ενυπάρχει το παλιό. Τίποτα δεν χάνεται. Ο πολιτισμός της γραφής μ’ ένα μαγικό τρόπο θα στρώσει την κοινή γλώσσα. Θα φέρει πιο κοντά τους ανθρώπους. Ο πολιτισμός της ανίας δεν έχει μέλλον.
Πριν ανακαλύψουμε το εμβόλιο ή τη θεραπεία κατά του εισβολέα κορωνοιού, μπορούμε να ξαναδούμε τον κόσμο με φρεσκάδα, από την αρχή.
Να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Να γίνουμε πλούσιοι μέσα στη σιωπή. Η μεγαλύτερη ανακάλυψη στην εποχή των θορύβων σημειώνει ο Νορβηγός ερευνητής Άρλιν Κέγγε, είναι η σιωπή. Για να μάθουμε να ακούμε τον εαυτό μας χρειάζεται θητεία στη σιωπή. Ας περιορίσουμε tablet, κινητά, τηλεοράσεις. Οι θόρυβοι σκεπάζουν το νόημα. Δεν αφήνει τη χαρά της ζωής να βασιλέψει. Τη σκέψη να απολαμβάνει την ελευθερία της. Υπηρετούν την αιχμαλωσία στις προβεβλημένες πραγματικότητες. Η ευκαιρία είναι μεγάλη, να μη χαθεί. «Οι Μοίρες έλεγε ο Σενέκας οδηγούν τον άνθρωπο που είναι πρόθυμος, αλλά σέρνουν αυτόν που είναι απρόθυμος». Η εποχή είναι ένα τέλος στο οποίο καταλήγουμε ή στο οποίο έχουμε φτάσει μέχρι τώρα και συνάμα μια καινούρια αρχή. Τούτο σημαίνει τέλος εποχής.
* 2020 μετά κορωνοϊόν
** «Είναι και Χρόνος», εκδ. ΔΩΔΩΝΗ, μετάφραση Γιάννης Τζαβάρας
Γράψτε ένα σχόλιο ή απάντηση